دانشکده طب سنتی ایرانی

حضرت معصومه(س) با نام اصلی فاطمه، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) است. او برترین دختر امام کاظم(ع) دانسته شده و گفته‌اند در میان فرزندان امام کاظم(ع)، پس از امام رضا(ع) کسی هم‌پای معصومه نیست. در منابع تاریخی اطلاعات زیادی درباره زندگی‌نامه حضرت معصومه(س) از جمله تاریخ تولد و وفات وی ثبت نشده است. درباره ازدواج او نیز اطلاعات چندانی در دست نیست، اما مشهور است که هرگز ازدواج نکرد.

معصومه و کریمه اهل‌بیت(س) لقب‌های مشهور فاطمه دختر امام کاظم(ع) هستند. طبق حدیثی امام رضا(ع) از او با نام معصومه یاد کرده است.

حضرت معصومه در سال ۲۰۱ قمری به درخواست برادرش امام رضا(ع) و برای دیدار او از مدینه راهی ایران شد، اما در راه بیمار شد و به درخواست اهالی قم به آن شهر رفت و در خانه شخصی به نام موسی بن خزرج اشعری ساکن شد و پس از ۱۷ روز درگذشت. جنازه وی در قبرستانی به نام بابلان (حرم کنونی) دفن شد. سید جعفر مرتضی عاملی بر این باور است حضرت معصومه(س) در ساوه مسموم و شهید شده است.

شیعیان فاطمه معصومه(س) را بزرگ می‌دارند، برای زیارت او اهمیت قائل‌اند و روایاتی درباره او نقل می‌کنند که از شفاعت وی برای شیعیان سخن گفته شده و بهشت پاداش زیارت او دانسته شده است. گفته شده پس از حضرت زهرا(س) او تنها زنی است که از امامان برای او زیارتنامه روایت شده است.

اطلاعات کم درباره حضرت معصومه

به گفته ذبیح‌الله محلاتی در کتاب ریاحین الشریعه، اطلاعات چندانی درباره زندگی حضرت معصومه(س) در دست نیست؛ از جمله تاریخ تولد و وفات، میزان عمر، اینکه چه زمانی از مدینه حرکت کرده و آیا پیش از شهادت امام رضا(ع) فوت کرده یا پس از آن، در تاریخ ثبت نشده است.^[۱]

دودمان

فاطمه دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع)، ملقب به معصومه است. شیخ مفید در کتاب الارشاد در میان دختران امام کاظم(ع) از دو دختر به نام‌های فاطمهٔ کبری و فاطمهٔ صغری نام برده، اما مشخص نکرده کدام‌‌یک حضرت معصومه است.^[۲] ابن‌‌جوزی از علمای اهل‌سنت در قرن ششم قمری، به چهار دختر به نام فاطمه در میان دختران امام کاظم اشاره کرده، اما او نیز از اینکه حضرت معصومه کدام‌یک بوده، سخن نگفته است.^[۳] به‌گفته محمد بن جریر، نویسنده دلائل‌الامامة، مادر حضرت معصومه، نجمه‌خاتون نام دارد که مادر امام رضا(ع) نیز هست.^[۴]